TİRİOD NEDİR?
Tiroid bezi adem elması dediğimiz boyunun ortasındaki çıkıntının hemen altında bulunan en önemli endokrin bezlerinden birisidir. Şekli kelebeğe benzer ve yaklaşık 20 gram ağırlığındadır. Tiroid bezi salgıladığı hormonlar ile metabolizma hızı üzerinde önemli ve büyük etkiye sahiptir. Tiroid bezinden hormonların yeterli ve düzenli salınması için iyi bir beslenme düzeninin olması, fiziksel aktivitenin yeterli olması ve en önemlisi yeterli iyot tüketiminin olması gerekir.
Birçok tiroid hastalığı vardır ancak temelde 2 başlık altında toplanırlar. Birisi hipotiroidizm dediğimiz tiroid hormonunun yetersiz salınması sonucu oluşan hastalıklar birisi ise hipertiroidizm dediğimiz tiroid hormonunun aşırı salgılanması sonucu oluşan hastalıklardır.
Diyabet hastalığı olanlarda, çölyak hastalığı olanlarda, kadınlarda, radyasyona fazla maruz kalanlarda, sigara içenlerde ve yaşın ilerlemesi ile tiroid hastalığı gelişme riski artış gösterir.
HİPOTİROİDİZM
Hipotiroidizm hastalıklarından en yaygın olanı haşimato tiroididir. Haşimato hastalığı özel antikor testleri ile saptanır. Tiroid hormonlarının yetersiz salınması sonucu oluşur ve TSH hormonu kanda yükselmeye başlar. Bu bireylerde genellikle kolesterol yüksek seyreder ve kalp-damar hastalıkları görülme riski artar. Bu yüzden haşimato rahatsızlığı olanlar düzenli kontrollerini yaptırmalılardır. Hastalığın birçok belirtisi vardır bunlardan bazıları;
- Boğulma hissi
- Yorgunluk
- Kas ve eklem ağrıları
- Depresyon
- Odaklanma problemleri
- Kuru cilt
- Anormal kilo artışı, iştah fazlalığı
- Kabızlık
- Kadınlarda menstrual döngünün bozulması
- Yutma güçlüğü, ağrı
- Nefes almada zorlanma, ses kısıklığı
Haşimato hastalığı olan bireyler yeterli selenyum, çikon, omega-3 ve D vitamini almalılardır, eğer yetersiz alım varsa doktor önerisinde ek olarak alabilirler. İyot tüketimine dikkat etmeleri gerekir çünkü aşırı iyot tüketimi hastalığın seyrini kötü yönden etkileyebilir, iyotsuz tuz tüketilmesi önerilir. Ödem riskinden dolayı yeterli su tüketmeleri gereklidir, günde 2-3 litre su tüketmesi önerilir.
HİPERTİROİDİZM
Hipertiroidizm hastalıklarından en yaygın olanı Graves (zehirli guatr) hastalığıdır. Graves hastalığını tespit etmek için TSH antikor testi uygulanır. Tiroid hormonlarının aşırı üretilmesiyle vücutta anormallikler başlar, tiroid bezi büyümeye boğaz şişmeye başlar. Bazı bireylerde egzoftalmi denilen gözlerin dışarıya doğru çıkması durumu gözlenebilir. Hastalığın birçok belirtisi vardır bunlardan bazıları;
- Sinirlilik, huzursuzluk
- Kalp atımının hızlanması, çarpıntı
- Terlemenin artması
- İstenmeyen kilo kaybı
- Yorgunluk, uykusuzluk
- Odaklanma problemleri
- Kadınlarda menstrual döngünün bozulması
- Ellerde titreme
- Saçlarda incelme, kırılma, dökülme
- Geçmeyen ishal
- Parlak ışığa duyarlılık, gözlerin hassaslaşması
- Gözlerde büyüme
- Tiroid bezinin büyümesi
Graves hastalığı olan bireylerin kalsiyumu, magnezyumu, selenyumu, çinkoyu ve D vitaminini yeterli miktarda almaları gerekir.
Tiroid hastalıklarında beslenmemize dikkat etmemiz gerekir.
Beslenme Önerileri
- Sebze tüketimini arttırın.
- Meyve tüketimi arttırın ancak glisemik indeksi düşük meyveler tercih edin.
- Haftada 2 kez balık tüketin.
- Posa açısından zengin besinler tercih edin.
- Diyetinizde peynir, kırmızı et, kepekli ekmek, deniz ürünleri, tavuk, yumurta sarısı, badem, yer fıstığı gibi çinko içeriği yüksek besinlere yer verin.
- Diyetinizde balık, yumurta, sığır eti, tavuk, hindi, süzme peynir, pirinç gibi selenyum içeriği yüksek besinlere yer verin.
- Çikolata, kafein, alkol, sigara ve şeker tüketimini sınırlandırın.
Hipotiroidi olan bireylerin dikkatli tüketmesi gereken bazı besinler vardır. Bu besinler guatrojenik besinler olarak adlandırılırlar ve vücudun iyottan yararlanmasını engellerler. Bu besinler; lahana, karnabahar, brokoli, turp, brüksel lahanası, soya fasulyesi, hardal ve soya sosudur.
Hipertiroidi olan bireylerin dikkatli tüketmesi gereken besinler de vardır. Bu besinler; süt, peynir, turp, deniz ürünleridir.
Son olarak fiziksel aktivitemizi aksatmamamız gerekir, düzenli ve yeterli miktarda yapmayı unutmayalım. Bol bol su tüketmeyi unutmayalım.
